ธรรมชาติดำรงอยู่เพื่อเราทุกฤดูกาลและมอบของขวัญให้เราตลอดเวลา ผ่านต้นไม้ ดอกไม้ เสียงร้องของนก แมลง ปรากฎการณ์ต่าง ๆ อยู่ที่ว่าเราสามารถมองเห็นและชื่นชมสิ่งเหล่านั้นได้หรือไม่ในชีวิต
Diary of a Nun’s , Abundant Kitchen เป็นสารคดีโดย NHK ที่เฝ้าติดตามกิจวัตรของแม่ชี Goto Mitsuei แห่งวัด Otowasan Kannonji Temple วัดที่อยู่บนยอดเขาสูงห่างไกลผู้คน ต้องเดินเท้าขึ้นบันไดสูงชั้นมากกว่า 40 นาทีกว่าจะขึ้นไปถึง กระนั้น ยังมีผู้คนมากมายมาเยือนไม่ขาดสายและส่วนใหญ่มาเยี่ยมเยือนสม่ำเสมอเสมือนครอบครัว
แม่ชีโกโตบวชตั้งแต่อายุ 29 ปีหลังคุณแม่เสียชีวิต เธอใกล้ชิดกับแม่มาก ในช่วงงานศพเธอรู้สึกเศร้าหมองอย่างที่สุดและใช้การสวดมนต์ตรงวัดใกล้บ้านเป็นเสมือนเครื่องยึดเหนี่ยวตลอด 49 วัน หลังจากนั้นจึงตัดสินใจอุทิศตัวเดินทางบนเส้นทางสายนี้เพราะสัมผัสถึงความสุขสงบที่แท้จริงจากภายในได้ด้วยตัวเอง (บทความนี้มีการเปิดเผยเนื้อหา)
ความเบิกบาน (joy) เป็นสิ่งสำคัญในการใช้ชีวิตของผู้คนไม่ว่าจะเป็นนักบวชหรือฆราวาสก็ตาม การทำกิจกรรมทั้งมวลในชีวิตจึงควรทำด้วยความรู้สึกเป็นสุขและเบิกบาน เช่นเดียวกับกิจกรรมพื้นฐานในการทำครัวของวัดยังเต็มไปด้วยความสุข ที่นี่เน้นการเก็บพืชและวัตถุดิบในป่าตามฤดูกาลมาเป็นอาหาร ปรุงอย่างพิถีพิถันใส่ใจ เลือกเมนูให้สอดคล้องกับรสชาติดั้งเดิมและรสสัมผัสที่แท้จริงของวัตถุดิบนั้น ๆ เพื่อเป็นจุดเริ่ม “อาหารของความสุข” ดังคติที่ยึดถือว่า To eat is to live.
Kennon Fair เป็นกิจกรรมที่ผู้คนมาร่วมงานที่วัดเป็นประจำสม่ำเสมอทุกเดือนเพื่อขอพรพระและกินอาหารร่วมกัน อาหารในงานนี้จึงเสมือนเป็นมื้อพิเศษที่ผู้มาเยือนทุกคนรอคอยและแม่ชีโกโตเองก็สนุกทุกครั้งที่ได้ตระเตรียมอาหาร ในโอกาสเช่นนี้ผู้คนจะนำวัตถุดิบต่าง ๆ มามอบให้วัด ที่เหลือจากนั้นคือรอคอยการเนรมิตความอร่อยด้วยฝีมือของคุณแม่ชีให้กลายเป็นอาหารมื้ออร่อยที่การกินเต็มไปด้วยเสียงหัวเราะดังกังวานทุกครั้ง แท้จริงแล้วความพยายามทุ่มเทขึ้นภูเขาสูงของผู้คนมากมายอาจเพราะต้องการสิ่งนี้ “ความสุขและสงบใจ” ผ่านการกินข้าวร่วมกัน
เมื่อโควิดระบาดไปทั่วโลก สถานการณ์ของวัดจึงเปลี่ยนแปลงไป ผู้ช่วยสองคนขอลาออกเพื่อกลับไปอยู่บ้าน มีเพียงแม่ชีโกโตเท่านั้นที่อาศัยอยู่ที่วัดเพียงลำพัง เธอลงมือสร้างพื้นที่เพาะปลูกพืชอาหารด้วยตัวเองจนเต็มวัด ขณะเดียวกันก็ฝากให้ญาติธรรมช่วยปลูกพืชอาหารบางอย่างจากพื้นราบและนำมาให้เมื่อเก็บเกี่ยวเสร็จ
เพื่อนบ้านที่อยู่รอบเชิงเขาวัดรู้ดีว่าแม่ชีนั้นอยู่ตัวคนเดียวจึงปลูกผักมากมายหลากหลายชนิดเพื่อสนับสนุนการเป็นวัตถุดิบอาหารสำหรับที่วัดด้วย สังคมที่ก่อตัวด้วยความรักเกื้อกูลและช่วยเหลือกันและกันอย่างไม่ต้องร้องขอคือโลกแห่งความสุขเหลือเกิน
แม้จะอยู่ลำพังแต่แม่ชีโกโตกล่าวว่าเธอไม่เคยรู้สึกเหงาเลย มีกิจกรรมมากมายที่ทำรอบวัดตลอดทั้งวัน ได้สงบใจในธรรมชาติ เก็บวัตถุดิบอาหาร เก็บดอกไม้ป่ามาจัดแจกัน ฟังเสียงนกร้อง จิ้งหรีดร้อง ชื่นชมแดดอุ่นจากพระอาทิตย์ เฝ้ามองพระจันทร์ ทุกวันเป็นวันแห่งความสุข
ไม่มีอะไรเหมือนเดิม ธรรมชาติบอกเราแบบนั้น และฉันรู้สึกขอบคุณมาก ๆ เลยกับทุกอย่างที่ได้พบในชีวิต
“เมื่อก่อนตอนที่อายุน้อยกว่านี้ ฉันเคยรู้สึกว่าอยากจะควบคุมสิ่งต่าง ๆ ได้ อยากจัดการได้เพื่อให้ทุกสิ่งเป็นไปตามที่ต้องการ แต่ตอนนี้ฉันเรียนรู้แล้วว่าทุกสิ่งเปลี่ยนแปลงไปเสมอ ธรรมชาติสอนเราถึงสิ่งเหล่านั้น ฉันรอคอยเวลาที่จะได้เห็นใบเมเปิล ใบกิงโกะเปลี่ยนสี มันสวยงามมาก ทุกปีจะเปลี่ยนไป ไม่เคยเป็นเวลาเดิม..ไม่มีอะไรเหมือนเดิม ธรรมชาติบอกเราแบบนั้น และฉันรู้สึกขอบคุณมาก ๆ เลยกับทุกอย่างที่ได้พบในชีวิต”
หลังสถานการณ์ระบาดผ่อนคลาย ผู้คนกลับมาที่วัดมากขึ้น ทุกคนโหยหาช่วงเวลาแห่งความสุขร่วมกัน กินข้าวด้วยกันจากวัตถุดิบมากมายที่แบ่งปันกันมา ผักสดสารพันชนิดกลายเป็นผักดองและซุปแสนอร่อย ผลกิงโกะจากลานวัดกลายเป็นข้าวผสมธัญพืชที่ทุกคนประทับใจในการกินข้าวข้ามผ่านฤดูกาลใบไม้ร่วงไปด้วยกัน
การกินข้าวด้วยกัน หัวเราะด้วยกัน เป็นความสุขเสมอ
ฉันชอบตอนหนึ่งในสารคดีที่มีญาติธรรมแวะเวียนมาหาแม่ชีและทำอาหารกินด้วยกันสองคน ทั้งคู่นำอาหารไปนั่งกินตรงชานบ้านรอชมพระจันทร์เต็มดวงบนท้องฟ้า “ฟังสิเสียงจิ้งหรีดร้องแล้ว” “อืม…ดีจังเลยนะที่ได้ยินอะไรแบบนี้ นี่คือบรรยากาศที่เหมือนเป็นสิทธิพิเศษเลยจริง ๆ ” (หัวเราะ)
ความเงียบและเสียงบรรยากาศตามธรรมชาติเคยเป็นสิ่งดาษดื่นทั่วไป แต่เมื่อวันหนึ่งเมืองขยายใหญ่โต สุ้มเสียงของเมืองใหญ่มีแต่ทำให้หัวใจของผู้คนรุมเร้า การได้อยู่ท่ามกลางความสงบในสุ้มเสียงของธรรมชาติกลายเป็นของล้ำค่าอย่างไม่น่าเชื่อ เช่นเดียวกับพืชผักบางชนิดที่มีตามฤดูกาลเท่านั้น มันอาจเป็นของที่เคยมีทั่วไปในอดีตแต่เมื่อกลายเป็นสิ่งหายาก ความธรรมดานั้นกลับกลายเป็นความหมายต่อใจอันประเมินค่าไม่ได้เลย
“เซริ (ผักชนิดหนึ่งของญี่ปุ่น) นี่อร่อยมากเลย มันจะออกแค่ช่วงฤดูใบไม้ผลิเท่านั้น ฉันน่ะตั้งตารอคอยตลอดเลยนะ พอเจอฉันก็รีบคว้าไว้เลย มันเป็นของขวัญจากฤดูกาลที่ฉันไม่อยากจะพลาดเลยสักครั้ง” “นั่นสิ… ฉันน่ะรู้สึกขอบคุณฤดูกาลเหลือเกิน ขอบคุณคำอวยพรจากธรรมชาติที่มอบให้เรา มันมีอะไรมากมาย…ในสิ่งที่เราเห็นว่าไม่มีอะไรนี่แหละ”
ความงาม ความรักจากธรรมชาติจึงปรากฎอยู่ตรงหน้า หากเพียงเราชื่นชม ตระหนักรู้ และมองเห็นทั้งด้วยดวงตาและดวงใจ เราย่อมชื่นชมขอบคุณโลกและธรรมชาติใบนี้ที่หล่อเลี้ยงเราเสมอมาและตลอดไปด้วยใจรู้คุณ
ชมสารคดีเรื่อง Diary of a nun’s , Abundant Kitchen ได้ฟรีที่ www3.nhk.or.jp หรือช่องยูทูป NHK WORLD-JAPAN
ภาพ : Diary of a Nun’s Abundant Kitichen – NHK Docomentary ทางช่องยูทูป NHK WORLD-JAPAN