ได้ยินมาตั้งแต่เด็กว่าใบบัวบกนั้นแก้ช้ำใน ใครอกหักรักคุดก็มักจะถูกแซวให้ไปเก็บผักชนิดนี้มากิน (ซึ่งจริงๆแล้ว มันคนละช้ำในกัน) น้ำใบบัวบกสีเขียวๆ ในโหลแก้ว ตักใส่ถุงมัดปากด้วยเชือกฟาง คือเครื่องดื่มฤดูร้อนที่แม่ชอบใช้ให้ฉันปั่น BMX ไปซื้อเป็นประจำ เพราะท่านบอกว่าน้ำใบบัวบกทำให้ตัวเย็นแก้ร้อนในได้ ทว่ากลิ่นเขียวๆ ของมันนั้นครั้งแรกที่ลองชิมก็ขยาดอยู่ไม่น้อย แต่ก็แปลกว่าพอโตขึ้นกลับรู้สึกชอบกลิ่นรสของใบบัวบกขึ้นอย่างประหลาด

ใบบัวบก คือใบแปะก๊วยเมืองไทย ราคาสบายกระเป๋า

สมัยเรียนแพทย์แผนไทย อาจารย์ฉันสอนว่า ใบบัวบกมีสรรพคุณบำรุงสมอง บำรุงความจำ ป้องกันโรคอัลไซเมอร์ ช่วยเพิ่มความจำให้ดีขึ้น ทำให้มีปฏิภาณไหวพริบดีขึ้น รักษาสมดุลจิตใจ และช่วยให้จิตสงบผ่อนคลาย ช่วยให้นอนหลับดีขึ้น

ว่าไปแล้วสรรพคุณดีไม่แพ้แปะก๊วย แถมหาได้ง่าย ราคาไม่แพง

แค่กำละห้าบาทสิบบาท วิธีนำไปใช้บำรุงสุขภาพก็ง่ายแสนง่าย นั่นคือนำใบบัวบกสดมาล้างสะอาดแล้วนำมาขยำกับน้ำคั้นกรองเอาน้ำที่ได้ หรือจะปั่นแล้วกรองเอาแต่น้ำดื่มก็แล้วแต่สะดวก โดยดื่มครั้งละ 150 มิลลิลิตร หลังมื้ออาหารสามมื้อ แต่ไม่ควรกินติดต่อกันเป็นเวลานานเกินไป เพราะถึงใบบัวบกจะมีสรรพคุณบำรุงตับ แต่ถ้ากินติดต่อกันนานเกินไปจะมีผลก่อให้เกิดภาวะตับอักเสบ และทำให้ความดันโลหิตตกลงได้ 

ร้อนในแค่ไหน ใบบัวบกเอาอยู่

ที่สวนหลังบ้านฉัน มีใบบัวบกอยู่แปลงหนึ่ง โดยจุดเริ่มต้นของมันจากรากใบบัวบกที่เหลือจากการปรุงอาหาร ฉันนำมาเหน็บลงดิน รดน้ำชุ่มๆ สักพักมันก็เกิดแล้วเริ่มแตกไหลขยายพันธุ์ เวลาผ่านไปสองปี แปลงใบบัวบกนั้นเขียวสวยแน่นขนัด แม้แดดฤดูร้อนจะแผดเผาเพียงใด แต่พวกบัวบกใบจ้อยกับชูใบสลอนท้าทายแบบไม่กลัว สมกับที่พวกมันมีสรรพคุณเด่นอีกด้านคือมีฤทธิ์เย็น แก้ร้อนใน กระหายน้ำ ดับร้อนถอนพิษไข้ แก้หวัดแดด แก้ไข้ได้นั่นเอง โดยวิธีใช้แก้อาการไข้หวัดแดดหรือร้อนในนั้น ก็เพียงแต่นำต้นสด 70-80 กรัม มาตำคั้นน้ำดื่ม หรือจะนำไปต้มดื่มก็ได้ ถ้าใครไม่มีเวลาจะหยิบจับมากินเป็นผักสดแนมน้ำพริก หรือปรุงเป็นยำขึ้นสำรับอาหาร ก็จะได้อาหารเป็นยาที่เปี่ยมสรรพคุณดีที่กล่าวมาเช่นกัน

สลัดวุ้นใบบัวบก กับ กุ้งสด แตงโม ผักอินทรีย์ และครีมสลัดบัวบกแซ่บ อาหารจานหรูคู่สรรพคุณแก้ร้อนใน

ใบบัวบกก็มีสรรพคุณดีงามมากมายก็จริง แต่รสชาติของมันนั้นออกแนวขมนิดๆ ปร่าหน่อยๆ มีกลิ่นเขียวน้อยๆ หลายคนอาจทำใจกินยาก ฉันจึงลองหยิบจับผักสมุนไพรใบเล็กนี้ มาดัดแปลงเป็นเมนูอาหารอย่างสลัดผสมกับแตร์รีน (Tarrine เมนูอาหารฝรั่งเศสที่นำเนื้อหรือผักมาทำให้เป็นก้อน เสิร์ฟทั้งแบบร้อนและเย็น) ออกแบบให้มีหลากรสหลายเนื้อสัมผัสจากวัตถุดิบอื่นๆ อย่างเช่น รสหวานฉ่ำจากแตงโม เคียงกุ้งสดลวกเนื้อหนึบหนับ สัมผัสกรอบๆ ของผักพื้นบ้านจากสวนหลังบ้านของฉัน และครีมสลัดรสแซ่บที่ทำจากกากใบบัวบกเหลือจากการปั่นคั้นน้ำ หวังให้นานาสรรพรสทั้งหลาย ช่วยลดทอนกลิ่นที่ไม่พึงปารถนาของใบบัวบกลง จัดแต่ให้สวยงาม ช่วยเพิ่มสุนทรียะขณะรับประทาน

วัตถุดิบ

ใบบัวบก
ผักหูปลาช่อน
ร็อกเก็ตป่า
ผงวุ้นตรานางเงือก ½ ช้อนโต๊ะ
น้ำส้มสายชูหมักสัก ½ ช้อนโต๊ะ
เกลือไทย ½ ช้อนชา
น้ำตาลทรายแดงจากอ้อยอินทรีย์ 1 ช้อนโต๊ะ
น้ำมะนาวเขียว 1 ช้อนโต๊ะ
แตงโม
กุ้งแม่น้ำธรรมชาติ 

ส่วนผสมน้ำสลัด
กากใบบัวบกที่คั้นน้ำออกแล้ว
น้ำมันรำข้าว 120  มิลลิลิตร
ไข่ไก่อินทรีย์ (เบอร์ 1) 1 ฟอง
เกลือบ่อกฐิน 1 ช้อนชา
น้ำปลาดี 1 ช้อนโต๊ะ

วิธีทำ

เริ่มจากนำใบบัวบกสดมาล้างสะอาด ใส่ลงเครื่องปั่นน้ำผลไม้ เติมน้ำสะอาด แล้วปั่นให้ละเอียด นำมากรองเอาแต่น้ำตวงให้ได้ 150 มิลลิลิตร เตรียมไว้ ส่วนกากใบบัวบกอย่าทิ้งให้เก็บไว้ทำน้ำสลัด

ครานี้ ผสมผงวุ้นตรานางเงือก ½ ช้อนโต๊ะ กับน้ำสะอาด 100 มิลลิลิตรลงในหม้อ คนให้เข้ากัน พักไว้ 10 นาที ให้ผงวุ้นดูดน้ำ แล้วยกขึ้นตั้งไฟ คนให้ผงวุ้นละลายดี ปิดไฟ แล้วปรุงรสผงวุ้นด้วยน้ำส้มสายชูหมัก เกลือไทย (ฉันใช้เกลือบ่อกฐิน อำเภอบ้านไผ่ จังหวัดขอนแก่น) น้ำตาลทรายแดงจากอ้อยอินทรีย์ น้ำมะนาวเขียว คนให้ทุกอย่างละลายเข้ากัน และอุณหภูมิของส่วนผสมลดลงแค่อุ่นๆ จึงใส่น้ำใบบัวบกที่กรองไว้ลงไปคนให้เข้ากัน แล้วรินใส่พิมพ์รูปโดนัทขนาดกว้าง 3 นิ้ว พักไว้ให้เซ็ตตัว

ระหว่างรอวุ้นเซ็ตตัว หันมาเตรียมเครื่องสลัดอื่นๆ เริ่มจาก นำแตงโมมาตักเป็นก้อนกลม แล้วบีบน้ำมะนาวเล็กน้อยลงเคล้า แตงโมจะได้มีรสเปรี้ยวหวานสดชื่น ก่อนนำไปแช่เย็นไว้  กุ้งแม่น้ำธรรมชาติ ใช้ไม้จิ้มฟันสะกิดเส้นดำกลางหลังผ่านเปลือกแล้วดึงออก ก่อนนำไปลวกในหม้อแบบปิดฝาใส่น้ำเล็กน้อย เวลาลวกก็จัดท่าจัดทางให้สวย พอสุกแล้วนำขึ้นมา พักให้คลายร้อน จึงแกะเปลือกกลางตัวกุ้งออก ใส่ภาชนะแช่เย็นเตรียมไว้เช่นกัน

ทำน้ำสลัด โดยใส่กากใบบัวบกที่เหลือจากการคั้นน้ำกลับลงเครื่องปั่น พร้อมทั้ง น้ำมันรำข้าว ไข่ไก่อินทรีย์ (เบอร์ 1) เกลือบ่อกฐิน น้ำปลาดี แล้วปั่นทุกอย่างจนเป็นครีม นำไปแช่เย็นให้ข้นขึ้น 

ครานี้ก็ได้เวลาจัดทุกสิ่งอย่างลงจาน เริ่มจากเคาะวุ้นใบบัวบกออกจากพิมพ์ ใส่ลงจาน นำกุ้งลวกใส่ลงตรงกลาง ราดน้ำสลัดลงข้างๆ แล้วจัดเครื่องสลัดทับลงบนน้ำสลัด ทั้งแตงโมเคล้านำมะนาวแช่เย็น จัดผักสลัดที่ปลูกเองในสวน ทั้งผักหูปลาช่อน หรือที่คนอีสานเรียกผักลิ้นปี่ ใบร็อกเก็ตป่า และที่ขาดไม่ได้เลยคือนางเอกของเรา ใบบัวบกสด จัดลงให้สวยงาม ตกแต่งด้วยดอกพริกจินดาปลูกเองเพื่อความสวยงาม  

เป็นอันเสร็จอาหารจานสวยแสนอร่อยที่เปี่ยมสรรพคุณแก้ร้อนในจากใบบัวบก ไว้เป็นไอเดียให้คุณผู้อ่านได้ลองปรุงชิม ไว้ใช้สู้รบกับอากาศร้อนๆ ของพอศอนี้กัน 


ภาพถ่าย: สิทธิโชค ศรีโช