ลือกันหนาหูว่า ทุกบ่ายวันศุกร์ แถวจุดเชคอินกลางเมืองอย่างริมบึงแก่นนคร จะกลายร่างเป็นตลาดนัดสีเขียว ที่มัดรวมวัตถุดิบอาหารอินทรีย์ วัตถุดิบอาหารปลอดภัย และอาหารแปรรูปจากวัตถุดิบคุณภาพ จากผู้ผลิตโดยตรง เตรียมส่งต่อไว้ให้คนกรีนๆ ได้ ชม ชิม ช้อป กันอย่างจุใจ ข้อมูลยั่วใจสายช้อปเพื่อความยั่งยืนขนาดนี้ เห็นทีต้องลุยเดี่ยวไปเยือนกันหน่อย
จุดเริ่มต้นของตลาดเขียวขอนแก่น เกิดขึ้นจากความร่วมมือของเครือข่ายหลายส่วน เช่น เครือข่ายเกษตรกรรมทางเลือกภาคอีสาน สมาคมผู้บริโภคขอนแก่น เทศบาลนครขอนแกน เครือข่ายสมัชชาสุขภาพจังหวัด หอการค้าจังหวัด ฯลฯ ซึ่ง ณ เวลานั้น มีการทำวิจัยพบว่า ในจังหวัดขอนแก่น มีคนที่เจ็บป่วยด้วยสาเหตุจากพฤติกรรมการบริโภคเพิ่มจำนวนมากขึ้น จึงเกิดการตั้งคำถามว่า เมืองใหญ่อย่างขอนแก่นทำไมจึงไม่มีตลาดทางเลือกสำหรับคนรักสุขภาพบ้าง
จุดประเด็นให้เกิดวงสนทนาหารือกันเกี่ยวกับการจัดตั้งตลาดสีเขียว โดยมี คุณจงกล พารา หรือคุณกอล์ฟ และคุณมาว ถนัด แสงทอง คู่รักนักวิจัย NGO และเกษตรกร เจ้าของศูนย์การเรียนรู้สวนผักคนเมืองขอนแก่น พ่อสวาท อุปฮาด ผู้นำชุมชน และนักขับเคลื่อนทางสังคม เป็นบุคคลกลางที่ประสานหลายภาคส่วนให้เข้ามาร่วมระดมความคิด และในที่สุดก็ก่อเกิดตลาดเขียวแห่งนี้ขึ้น ซึ่งในปัจจุบันยังมี คุณคชณมาศ มณีอัญญะเฟื่องฟู ผู้บริโภคที่เดินจับจ่ายซื้อของในตลาด ได้เข้ามาร่วมเป็นส่วนหนึ่งของตลาดด้วยในฐานะประธาน ทำให้ตลาดสีเขียวขอนแก่นมีสมาชิกครบองค์ที่จะช่วยขับเคลื่อนไปสู่ความยั่งยืน
โดยเลือกปักหมุดที่ริมบึงแก่นนคร เพราะมีไอเดียว่าบริเวณนี้ คนขอนแก่นนิยมมาวิ่งออกกำลังกายยามเย็น จะได้มีลูกค้าเป็นคนรักสุขภาพ นอกเหนือจากตลาดนัดสีเขียวขอนแก่นในวันศุกร์แล้ว ทางตลาดนัดสีเขียวยังเปิด “ร้านชำออร์แกนิกขอนแก่น” ที่เปิดทุกวัน ในโซนเดียวกัน ไว้รองรับความต้องการของผู้บริโภคที่อยากอุดหนุนสินค้าเกษตรอินทรีย์ได้ตลอดเวลา
ตลาดแห่งนี้ ผู้ก่อตั้งทั้งหลายเขาลงมติกันว่าจะผลักดันให้เป็นตลาดนัดสินค้าเกษตรอินทรีย์ร้อยเปอร์เซ็นต์ในอนาคต ในปัจจุบันตลาดประกอบไปด้วยผู้ค้า 3 ส่วน คือ วัตถุดิบอาหารอินทรีย์แท้ กลุ่มสินค้าเกษตรปลอดภัยที่ส่งเสริมโดยภาครัฐที่ใช้ผลิตภัณฑ์เคมีบางชนิดได้แต่ห้ามไม่ให้ฉีดพ่น และกลุ่มแปรรูปอาหารจากวัตถุดิบปลอดภัย โดยร้านค้าทั้งหมดทำสัญญาใจกันไว้ว่า ร้านไหนที่ผลิตผลยังไม่เป็นอินทรีย์ จะต้องปรับตัวเองให้เป็นสินค้าอินทรีย์100 % ให้สำเร็จในอนาคต ซึ่งทุกวันนี้หลายรายก็เริ่มปรับเข้าสู่วิถีอินทรีย์กันแล้วกว่า 80% ถือว่าใกล้เคียงเป้าหมายที่ตั้งไว้มาก
โดยเบื้องต้นทางคณะกรรมการของตลาดได้ใช้ระบบตรวจทานคุณภาพต้นน้ำของวัตถุดิบเรียกว่า PGS ย่อมาจาก Participatory Guarantee System ซึ่งก็คือการตรวจรับรองกันเอง โดยมีการกำหนดกลไกและเกณฑ์ต่างๆ และจัดตั้งคณะกรรมการอาสาที่จะเข้าไปตรวจแปลง เพื่อควบคุมคุณภาพสินค้าอยู่เสมอ
ร่ายมายาวจัง ไหนบอกจะพาเที่ยวตลาด… ที่ต้องเกริ่นนำมายาวขนาดนี้ ก็เพื่อคุณจะได้เดินตลาดเขียวขอนแก่นได้อย่างเข้าอกเข้าใจ เพราะอย่างที่บอกไปว่าร้านค้าในตลาดเขียวขอนแก่นแบ่งเป็นสามกลุ่ม เพื่อให้ผู้บริโภครู้ว่าใครอยู่กลุ่มไหน ทางตลาดจะใช้สีของผ้ากันเปื้อนเป็นสัญลักษณ์ หากพ่อค้าแม่ขายใส่ผ้ากันเปื้อนสีเขียวขจี กลุ่มนี้คือสินค้าอินทรีย์ล้วน ถ้าใครสวมผ้ากันเปื้อนสีเหลือง แสดงว่าสินค้าที่ขายเป็นกลุ่มสินค้าเกษตรปลอดภัยที่กำลังพัฒนาไปสู่การเป็นอินทรีย์ และกลุ่มสุดท้ายคือผ้ากันเปื้อนสีน้ำตาล กลุ่มนี้คือกลุ่มแปรรูปผลิตภัณฑ์จากวัตถุดิบปลอดภัย เห็นไหมว่าผู้ผลิตเขาตั้งใจมาขายสินค้าเองเลยแบบไม่ผ่านคนกลาง ดังนั้นคุณสามารถเข้าไปพูดคุยสอบถามข้อมูลเกี่ยวกับสินค้าได้โดยตรงทุกแผง
เอาล่ะ…เมื่อเข้าใจตามที่เล่ามาแล้วก็ได้เวลาไปช็อปสินค้าคุณภาพดีกัน
แผงแรกที่อยากแนะนำคือโซนขายสินค้าอินทรีย์แท้ ผ้ากันเปื้อนเขียว แนะนำแผงขายหมูอินทรีย์ปิ้งเสียบไม้ ของคุณพ่อรังสรรค์ เดชพลมาตย์ ผู้ใหญ่บ้านหัวใจสีเขียวที่มาไกลจากบ้านหนองผือ จ.มหาสารคาม เดิมคุณพ่อรังสรรค์ปลูกผักอินทรีย์อยู่แล้ว และคิดว่าจะลดต้นทุนที่เกิดขึ้นในการทำเกษตรอินทรีย์ได้อย่างไร ก่อนได้คำตอบว่าการปลูกผักมันต้องใช้ปุ๋ยคอก รวมถึงผักอินทรีย์ที่ผลิตได้บางครั้งก็เหลือ จึงคิดเลี้ยงหมูด้วยพืชผักอินทรีย์ที่เหลือจากแปลงของตนเอง เพื่อจะได้ปุ๋ยคอกจากมูลหมูมาใช้ทำปุ๋ยอินทรีย์ หมุนเวียนใช้ในแปลงแบบยั่งยืน แถมยังได้เนื้อหมูคุณภาพดีไว้ขายอีกด้วย
ความดีงามของเนื้อหมูอินทรีย์ของพ่อรังสรรค์ คือ ไม่เหม็นสาบเลย เนื้อหมูแน่นแต่นุ่มไม่เหนียว มีสีชมพูอ่อน ไขมันน้อย ซึ่งลูกค้าที่มาซื้อหมูก็พูดตรงกัน จึงเป็นที่มาของหมูอินทรีย์เลี้ยงเองมาลองปิ้งขายในตลาดนัดสีเขียว ในราคาแค่ไม้ละ 20บาท เท่านั้น นอกจากหมูปิ้งแล้ว ทางร้านยังมีไก่ย่าง และอาหารอื่นๆ ที่มาจากวัตถุดิบอินทรีย์เครือข่ายอีกด้วย เนื้อหมูสดอินทรีย์ของพ่อรังสรรค์ มีขายที่ตลาดสีเขียวขอนแก่น และร้านชำออร์แกนิกขอนแก่น สนใจโทร 089 570 7112
ครานี้ขยับมาที่กลุ่มพืชผักปลอดภัย กับผู้ขายในผ้ากันเปื้อนสีเหลืองกันบ้าง เริ่มจาก “สวนมะม่วงทรัพย์ในดิน” คุณรัตนพร แสนนุภาพ ที่เดิมทีครอบครัวทำสวนมะม่วงน้ำดอกไม้สีทองปลอดภัยอยู่ที่ อ.บ้านแฮด เพื่อส่งออกญี่ปุ่น อยู่แล้ว และปัจจุบันได้พัฒนาพื้นที่ปลูกมะม่วงบางส่วนให้เป็นอินทรีย์และปลูกพืชอื่นๆ แซม มะม่วงอินทรีย์จากสวนของเธอจะวางขายเฉพาะในฤดูกาลเท่านั้น ส่วนนอกฤดูก็จะเป็นมะม่วงปลอดภัย พร้อมมีผักผลไม้ปลอดภัยชนิดอื่นๆ ด้วย สนใจสอบถามเพิ่มเติมได้ที่ โทรศัพท์ 094 908 9997 หรือเฟสบุ๊คชื่อเดียวกับสวน
ใครชอบกินผลไม้น้ำตาลน้อยวิตามินซีสูงอย่าง “ฝรั่ง” แนะนำว่าห้ามพลาดซื้อฝรั่งกิมจูปลอดภัย ของ “สวนฝรั่งแม่ริน บึงฉิมขอนแก่น” เด็ดขาด! และควรรีบซื้อเพราะหมดเร็วมาก
คุณทองคำ ชัยรัตน์ เจ้าของสวนเล่าว่า เดิมทีปลูกฝรั่งปลอดภัยขายส่งอยู่แล้ว แต่การได้มาขายของในตลาดสีเขียวขอนแก่นนั้นช่วยเปิดประสบการณ์ทางการขายที่ดีให้กับเธอ เพราะสามารถบอกเล่าเรื่องราวสินค้าของตนเองให้กับผู้บริโภคโดยตรง แถมไม่ต้องถูกกดราคาจากพ่อค้าคนกลางอีกด้วย
ที่สำคัญคุณป้าทองคำเป็นเซียนด้านฝรั่งตัวจริง วันที่ไปสัมภาษณ์เธอสอนวิธีสังเกตผิวฝรั่งเพื่อเลือกเนื้อสัมผัสที่ต่างกันว่า ถ้าผิวขรุขระเป็นเม็ดๆ กระจายทั่วผล และมีสีอ่อน (ในรูปคือผลด้านขวา) แสดงว่าเนื้อเป็นปุยฝ้ายเนื้อนิ่มเหมาะกับคนฟันไม่แข็งแรง แต่ถ้าเม็ดน้อยลงมาหน่อยเขียวกว่าจะกรอบนอกนุ่มใน (ในรูปคือผลซ้าย) ส่วนถ้าผิวค่อนไปทางเรียบสีเขียวกว่าอีกสองแบบจะเป็นฝรั่งเนื้อกรอบ (ในรูปคือผลกลาง) เอาเป็นว่าจะลองเลือกเองตามที่เขียนเล่ามา หรือให้แม่ค้าเลือกให้ก็ได้ตามใจชอบ สนใจสอบถามเพิ่มเติม โทร 086 864 5976 หรือ เฟสบุ๊คชื่อเดียวกันกับชื่อสวน
ในตลาดสีเขียวแห่งนี้ยังมีวัตถุดิบพื้นบ้านอีสาน ที่น่าสนใจอีกหลายอย่าง เปลี่ยนผันไปตามฤดูกาล ตั้งแต่พืชผักแปลกๆ ฉันไปเจอ “ใบชิโซะ” หรือ “ใบโอบะ” ที่คนเกาหลี ญี่ปุ่น นิยมนำมาห่อเนื้อย่างกิน ขายกำละ 10 บาท เท่านั้น
และที่โดดเด่นมากคือวัตถุดิบอาหารจากแหล่งธรรมชาติ เช่น ผักกาดย่า ไหลบัว หน่อป่า เห็ดตะไค ไข่มดแดง ปลาแม่น้ำชีหลากหลายชนิด ซึ่งปลาเหล่านี้นอกจากจะสดใหม่แล้ว แม่ค้ายังจัดการขอดเกล็ดตัดครีบหั่นชิ้นให้เรียบร้อย สามารถนำไปปรุงอาหารได้เลย
รวมไปถึงข้าวอินทรีย์หลายสายพันธุ์ แต่ที่ไม่อยากให้พลาดชิมคือ “ข้าวเจ้าพันธุ์ทับทิมชุมแพ” ซึ่งเป็นข้าวพันธุ์เฉพาะของ อ.ชุมแพ จ.ขอนแก่น เรียกได้ว่ามาเจอสารพัดวัตถุดิบชั้นเลิศแบบนี้ นี่มันขุมทรัพย์ของคนรักการทำอาหารแบบฉันชัดๆ
มาเอาใจนักกินกันบ้าง ด้วยกลุ่มอาหารแปรรูปพร้อมกินจากวัตถุดิบธรรมชาติ ร้านแรกห้ามพลาดคือ เบเกอรีโฮมเมดเพื่อสุขภาพของร้าน “เฟื่องฟุ้ง” ซึ่งเป็นผู้เชี่ยวชาญด้านการใช้แป้งข้าวของไทย มาทำขนมเพื่อสุขภาพ ลงปุ๊บคนรุมปั๊บ มีขนมปังให้เลือกมากมายหลายหลากชนิด ถัดมาเป็นร้านขาย “ข้าวจี่” ไข่จากข้าวเหนียวชนิดต่างๆ ทั้งที่ทำจากข้าวเหนียวสีขาว และข้าวก่ำ หรือข้าวเหนียวสีดำ นำมาชุบไข่เสียบไม้ปิ้งให้ถือกินกันร้อนๆ
ร้าน “น้ำผักผลไม้สดหลากชนิด” ราคาเบาๆ เปิดขวดจิบไปด้วย เดินชมตลาดไปด้วยเย็นชื่นใจดีแท้ ส่วนตัวชอบน้ำมะม่วงหาวมะนาวโห่มากๆ เพราะทางร้านทำได้สีสวยและไม่ติดรสฝาดเลยสักนิด อ้อ..เกือบลืมย้ำว่าถ้าเจอแผงขาย “ขนมเทียนแก้ว” และ “ข้าวต้มมัดไส้เผือก” ห่อใบตองอ่อนสีเขียวไพรสวยงาม ห้ามพลาดด้วยประการทั้งปวง เพราะรสชาติมันอร่อยเด็ดดวงใจไปเลย
ใครเป็นสายอาหารอีสานวงศ์วานน้ำปลาร้า หรือพูดแบบภาษาบ้านๆ ว่า “อาหารลาวๆ” แนะนำให้พุ่งตรงไปที่แผงขายอาหารลาว “ลาบเป็ดบึงปากเขื่อน” ของ “แม่แดง สมเพชร อุสาย” ใส่ผ้ากันเปื้อนสีเขียวแสดงว่าอาหารทุกอย่างปรุงจากวัตถุดิบอินทรีย์แท้ และวัตถุดิบจากธรรมชาติทั้งหมด มีตั้งแต่ ลาบเป็ด (เมนูเด็ดของร้าน จะสับกระดูกตัวเป็ดปนลงไปกับเนื้อตามวิธีทำลาบแบบคนอีสาน) ลาบไก่ ปลาปิ้ง อ่อมปลาช่อน ลาบปลาดุก ห่อหมก แกงหน่อไม้ หมกหน่อไม้ ฯลฯ ให้เลือกสรร สนใจสอบถามเพิ่มเติมโทร 088 840 5156
นอกจากอาหารและวัตถุดิบอาหารแล้ว ในตลาดยังมีสินค้าอื่นๆ ที่น่าสนใจ และที่สะดุดตามากๆ คือ ผ้าถักโครเชต์ แบรนด์แม่เต้ตามงานฝีมือ ของคุณพีระพรรณ พงศ์ทวีพร อดีตนักบัญชี ซึ่งทำงานฝีมือนี้ตามความถนัดเพื่อช่วยคลายเครียด และคลายความคิดถึงลูกๆ ที่ไปทำงานต่างถิ่น นอกจากจะเป็นสินค้าที่ช่วยสร้างรายได้แล้ว การผลิตงานฝีมือมาวางขายยังกลายเป็นยาใจให้กับเธออีกด้วย ที่สำคัญงานถักของคุณพีระพรรณ เนี้ยบมาก! สอบถามเพิ่มเติม โทร 089 621 5819
เดินตลาดเขียวขอนแก่นบอกเลยว่าละลายทรัพย์มาก หากอยากมาเยือนแนะนำให้ติดถุงผ้า หรือกระเป๋าลากมาด้วยจะช้อปปิ้งได้สนุกจุใจ แต่ถ้าใครเดินเหนื่อยๆ แล้วอยากหาที่นั่งพัก สั่งน้ำผักปั่นสุขภาพมากิน หรือเดินชมสินค้าอินทรีย์เพิ่มเติม ขอแนะนำ ให้แว้บเข้าไปเยือน “ร้านชำออร์แกนิกขอนแก่น” ซึ่งก็อยู่ในบริเวณเดียวกันกับตลาดได้ ภายในมีสินค้าอินทรีย์ให้เลือก พร้อมจุดจัดแสดงนิทรรศการย่อมๆ เกี่ยวกับอาหารและความยั่งยืนของสิ่งแวดล้อมอีกด้วย
ตลาดสีเขียวขอนแก่น คือหนึ่งใน “ตลาดต้องชม” ที่สะท้อนอัตลักษณ์ชุมชนขอนแก่นได้เป็นอย่างดี ต้องบอกเลยว่าพอมาเยือนและได้ชมด้วยตาตัวเองแล้ว ขอออกปากชมว่าตลาดนี้ดีเยี่ยมจริงๆ ทุกบาททุกสตางค์ที่จับจ่ายออกไปนั้นรู้สึกคุ้มค่า ว่าเรากำลังซื้อสินค้าดีมีคุณภาพแบบไม่ต้องคลางแคลงใจ เหนือไปกว่านั้นเม็ดเงินของเรากำลังจะหมุนเวียนลงไปสู่กลุ่มผู้ผลิตต้นน้ำ ผู้มีน้ำใจเด็ดเดี่ยวในการทำเกษตรอินทรีย์ที่จะนำไปสู่ความยั่งยืนในอนาคต เรียกได้ว่าการได้อุดหนุนสินค้าของตลาดนี้ ก็เหมือนเราได้เป็นส่วนหนึ่งที่ร่วมสร้างสรรค์สังคมไปด้วยในเวลาเดียวกัน มันช่างรู้สึกภูมิใจชะมัดเลย
ตลาดสีเขียวขอนแก่น เตรียมพร้อมให้คุณได้เข้าไปอุดหนุนสินค้าอาหารอินทรีย์และอาหารปลอดภัย กันแล้วทุกบ่ายวันศุกร์ตั้งแต่เวลา 15.00 น.-19.00 น. ส่วน “ร้านชำออร์แกนิกขอนแก่น” เปิดให้บริการทุกวัน ตั้งแต่เวลา 10.30 น.–18.00 น. บริเวณถนนเลียบบึงแก่นนคร ติดกับสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย จังหวัดขอนแก่น สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่โทรศัพท์ 043 225 514 หรือติดตามความเคลื่อนไหวได้ที่เฟสบุ๊ก “Khon Kaen Green Market ตลาดสีเขียวขอนแก่น”