เมล็ดพันธุ์ คือ อาหาร

อาหาร คือ ชีวิต

นี่คือข้อความจาก คู่มือเก็บเมล็ดพันธุ์ประจำบ้าน หนังสือเพื่อนักหัดเก็บเมล็ดพันธุ์มือใหม่ที่เกิดขึ้นโดย ป๊อป-กิตติพงษ์ หาญเจริญ อดีตมือเก็บเมล็ดพันธุ์ของพันพรรณ ศูนย์การเรียนรู้เพื่อการพึ่งตนเองและศูนย์เมล็ดพันธุ์ และโจน จันใด ผู้ก่อตั้งศูนย์แห่งนี้

แม้ใครๆ ก็พอรู้ว่าเหล่าเมล็ดพันธุ์เล็กจิ๋วคือต้นกำเนิดอาหารที่ช่วยให้เรามีชีวิตอยู่ได้ แต่ในยุคนี้ ผู้คนมักถูกตัดขาดจากสิ่งที่กิน เพราะความไม่รู้ของผู้บริโภคทำให้การผูกขาดอาหารง่ายขึ้น เราหลายคนจึงอาจไม่รู้ว่าโลกกำลังประสบปัญหาใหญ่

นั่นคือ ‘วิกฤติเมล็ดพันธุ์’ 

แค่ 100 กว่าปีที่ผ่านมา เราสูญเสียพืชพรรณต่างๆ ที่เราเคยกินไปถึง 94% แล้ว  ‘คู่มือเก็บเมล็ดพันธุ์ประจำบ้าน’ บอกเราว่าการสูญหายนี้ทำให้เราสูญเสียความหลากหลายของพืชพรรณ ที่หมายถึงการมีพืชที่แตกต่าง บ้างทนแล้ง บ้างทนโรคระบาด ทำให้มีอาหารหลากหลายและสารอาหารครบถ้วน นอกจากนี้ ใครที่ไม่ได้ลงมือปลูกสิ่งที่กินอาจไม่รู้ว่าเมล็ดพันธุ์ในซองที่ขายกันหลายครั้งก็ถูกตัดต่อเพื่อให้ปลูกต่อไม่ได้ และเน้นการพัฒนาเพื่อให้ได้ผลผลิตสูงมากกว่าอาหารที่มีคุณภาพ

นี่คือเหตุผลที่เราต้องหวนมาสู่การ ‘เก็บเมล็ดพันธุ์’ ที่หมายถึงความมั่นคง ความหลากหลาย และอิสรภาพทางอาหาร

คู่มือเก็บเมล็ดพันธุ์ประจำบ้าน ไม่ใช่ตำราวิชาการน่าเบื่อ ตรงกันข้าม มันคือหนังสือแสนเป็นมิตรที่เต็มไปด้วยภาพสีน้ำสวยๆ และข้อความเขียนมือจาก ธีรา ลี้อบาย (T-ra Missu) เพราะป๊อปอยากให้หนังสือเล่มนี้น่ารักและเข้าถึงง่าย เผื่อใครเปิดอ่านแล้วชอบจะได้เกิดแรงบันดาลใจ

นอกจากอธิบายว่าทำไมต้องลงมือเก็บเมล็ดพันธุ์ เรายังได้เข้าไปสำรวจโลกของเมล็ดพันธุ์ที่เต็มไปด้วยรายละเอียดน่าสนใจ ตั้งแต่เมล็ดพันธุ์แท้และไม่แท้เป็นอย่างไร เราจะพบเจอพวกมันได้ที่ไหน และแน่นอน เราจะเก็บมันได้อย่างไร 

เชื่อว่าหลายคนคงไม่เคยเก็บเมล็ดพันธุ์มาก่อน แต่ถ้ามีคู่มือเล่มนี้อยู่กับบ้าน อยู่กับตัวก็อุ่นใจได้ เพราะคู่มือเก็บเมล็ดพันธุ์ประจำบ้านแนะนำวิธีเก็บเจ้าเมล็ดจิ๋วเหล่านี้อย่างถูกต้อง และละเอียดพอทำให้มือใหม่หายสงสัย ไม่ว่าจะเป็นการเริ่มสังเกตว่าเมล็ดในมือเป็นแบบเปียกหรือแห้งเพื่อลงมือเก็บอย่างถูกวิธี ไปจนถึงขั้นตอนนำลงแปลงปลูก

ย้ำอีกครั้งว่าการสอนวิชาเก็บเมล็ดพันธุ์ของหนังสือเล่มนี้ไม่ใช่เนื้อหาแบบเลกเชอร์ชวนง่วงแต่อย่างใด ทุกอย่างได้รับการหยิบมาอธิบายแบบเข้าใจง่ายและอ่านได้เพลิดเพลิน  

และสำหรับใครที่ลังเลว่าการเก็บเมล็ดพันธุ์ดูยุ่งยาก เวลาก็ไม่มี ป๊อปฝากบอกว่าอย่างนี้ยิ่งต้องลองลงมือเก็บ เพราะเราไม่ได้ถึงขั้นต้องเก็บเยอะไปเปิดร้านขายเมล็ดพันธุ์ แค่เก็บไว้พอปลูก พอแจกซึ่งทำได้แบบสบายๆ ลองนึกภาพแตงกวา 1 ลูก แค่เม็ดที่อยู่ข้างในก็เยอะแล้ว 

นอกจากนั้น ถ้าใครไม่รู้จะเริ่มจากอะไร ก็ลองลิสต์พืชผักในดวงใจแบบ top 20 ออกมาแล้วเริ่มจากลิสต์นั้น (การเก็บจากของที่ชอบซื้อมากินอาจเสี่ยงต่อการไม่ได้เจอเมล็ดพันธุ์แท้ดีๆ แต่ถ้ารับความไม่แน่นอนได้ก็น่าลอง) โดยถ้าจะเก็บแล้วปลูก ค่อยมาคิดลงรายละเอียดถึงพื้นที่ของตัวเองและฟ้าฝนช่วงนั้น

ถึงตอนนี้ คุณคงเห็นแล้วว่าการเก็บเมล็ดพันธุ์นั้นแสนสำคัญ

และเริ่มต้นได้ง่ายจาก 1 เมล็ดเล็กจิ๋วในมือคุณ 

หนังสือ คู่มือเก็บเมล็ดพันธุ์ประจำบ้าน: Homemade Seedsaving
ราคาเล่มละ 80 บาท *รายได้ส่วนหนึ่งสมทบทุนเข้ากองทุนเมล็ดพันธุ์สาธารณะ
FB: Pun Pun Organic Farm
www.punpunfarmshop.com