หลายต่อหลายครั้งที่ได้ถามไถ่นักวิ่งมือใหม่ผู้เพิ่งก้าวเข้าสู่สังเวียนวิ่งได้ไม่นานว่าทำไมถึงติดใจการวิ่งนักหนา คำตอบที่ได้ยินมักจะอยากลดน้ำหนัก บ้างก็อยากมีสุขภาพที่ดี เพราะการวิ่งเป็นจุดเริ่มต้นที่ง่าย สะดวก และราคาไม่แพง (มีรองเท้าวิ่งดีๆ สักคู่ก็พาคุณไปได้ไกลแล้ว) แต่ก็มีหลายคนที่บอกสั้นๆ ว่า “วิ่งแล้วฟินอะพี่” ซึ่งอาการฟินที่ว่าฟังแล้วก็เข้าใจได้ เพราะมันมีอยู่จริงในชื่อ Runner’s High
Runner’s High คืออะไร ดีหรือไม่ดี
อาการเก็ทไฮท์ในหมู่นักวิ่ง ไม่ได้หมายความว่าไม่ดี เพราะอาการฟินที่ว่าเป็นผลพวงมาจากกลไกลอย่างหนึ่งในร่างกาย ที่เมื่อคนเราวิ่งไปสักระยะเวลาหนึ่ง ร่างกายจะกระตุ้นให้สมองหลั่งสารออกมาสองตัว ตัวแรกได้แก่ เอ็นโดฟิน (endorphins) ที่น่าจะพอคุ้นหูอยู่บ้าง สารนี้ขึ้นชื่อเรื่องความสุข ทำให้อารมณ์ดี รู้สึกดี ซึ่งสามารถเกิดขึ้นได้หลายวิธี แน่นอนว่าการวิ่งย่อมเป็นหนึ่งในนั้น แต่มีข้อแม้อยู่ว่าคุณต้องวิ่งในระยะเวลาที่พอดี และมีระดับความเหนื่อยที่ใช่ ระยะเวลาที่ว่าต้องนานกว่า 30 นาทีขึ้นไป และต้องเหนื่อยระดับที่มากพอแต่ไม่เหนื่อยจนเกินไป ประมาณ 70-85 เปอร์เซ็นต์ของอัตราการเต้นของหัวใจสูงสุด อยู่ในระดับที่คุณไม่สามารถพูดจาเป็นประโยค พอพูดได้เป็นคำๆ การวิ่งที่สปรินท์สุดเท้าหรือวิ่งจ็อกเบาๆ วิ่งไป เม้าท์ไป จึงไม่ได้รับรางวัลสุดฟินนี้
ตัวที่สองได้แก่ endocannabinoids (eCBs) ชื่อเรียกยากแต่ถ้าจับแยกออกมาจะเห็นว่ามีคำว่า cannabinoid ละหมายคล้ายคลึงกับ Cannabis ที่แปลว่ากัญชา (เป๊ะเลย) เพราะสารตัวนีี้เป็นสารประเภทเดียวกับที่ได้จากการเสพกัญชา ทำให้คนตกอยู่ในห้วงแห่งความเคลิ้มสุข แต่มีภาษีดีกว่าตรงที่เกิดจากกลไกลในร่างกายของเราเอง เมื่อร่างกายตกอยู่ในสภาวะตึงเครียด หายใจไม่ทัน หัวใจเต้นแรง หรือเหนื่อยสายตัวแทบขาด ร่างกายจะปล่อยเจ้านี้ออกมาคล้ายกับการปลอบประโลมว่านี่ไงละ รางวัลที่อุตส่าห์ออกกำลังกาย เมื่อเอ็นโดฟินกับอีซีบีเอสมาเจอกัน เลยเกิดเป็นอาการฟินสุดของนักวิ่งที่ทำให้คนเสพติด
อ้าว ไม่วิ่ง แต่อยากฟินได้ไหม
คำตอบคือได้ เพราะร่างกายไม่สนใจหรอกว่าคุณเหนื่อยและออกแรงจากกิจกรรมใด เงื่อนไขของการฟินมีอยู่แค่สองอย่าง นั่นคือ ต้องออกกำลังกายติดต่อกันเป็นเวลา 30 นาทีขึ้นไป และต้องเหนื่อยในระดับที่มากแต่ไม่มากเกิน ดังนั้นการปั่นจักรยาน ว่ายน้ำ เล่นกีฬา ยกเวทแนวเซอร์กิต หรือแม้แต่เต้นรำก็มีสิทธิฟินได้หากเข้าข่ายเงื่อนไขข้างต้น และอาการฟินของนักวิ่งยังช่วยตอบคำถามได้ว่า ทำไมหลังออกกำลังกายเสร็จเราถึงรู้สึกดีเป็นพิเศษ ดีราวกับว่าโลกนี้สร้างมาเพื่อเราเลยทีเดียว (ใครอยากรู้ว่าเป็นอย่างไร ต้องลอง) เมื่อรู้สึกดีบ่อยๆ เข้า เหมือนเราได้รางวัลเป็นประจำ เมื่อนั่นร่างกายจึงเสพติดกิจกรรมเสียเหงื่อที่คุณทำอยู่ ก่อนพัฒนาต่อจนกลายเป็นไลฟ์สไตล์ใหม่ที่ดีต่อสุขภาพ อีกทั้งยังดีต่อจิตใจและช่วยเยียวยาการเจ็บปวดได้ดี โดยเฉพาะคนอกหักที่จมอยู่ในความซึมเศร้า พอได้มาออกกำลังกาย รับรองผ่านไปสามสัปดาห์ ฟินลืมคนรักเก่าแทบทุกราย
ภาพถ่าย: มณีนุช บุญเรือง