ตาลโตนด ภาคใต้เรียก โหนด ภาคเหนือเรียก ปี๋ต๋าน เขมรเรียก ตะนอด
ต้นไม้ตระกูลปาล์มโบราณในเอเชียอาคเนย์หลากหลายประโยชน์ ตั้งแต่ใบจนกระทั่งราก กำเนิดในบันทึกสมัยทวาราวดีและสุโขทัย (ตาลโตนดเป็นต้นไม้ประจำจังหวัดสุโขทัย) ว่าใช้กันมาแต่นั้นเป็นต้นมา เรานำต้นไม้นี้มาประดิษฐ์เป็นข้าวของ เครื่องใช้หลายอย่าง ตาลปัตร พัด เชือก แปรง มุงหลังคา เก้าอี้ โต๊ะ เครื่องใช้ไม้สอยสารพัน เรือขุดเรืออีโปง เสาบ้านเสาเรือนด้วยความแข็งแรงคงทน
อีกด้านหนึ่งจะนึกถึงความกลมกล่อมหอมหวานของอาหารและของหวานและคุ้นเคย ของเมืองเพชรบุรีหรือว่าเมืองพริบพรี ลอนตาลอ่อน น้ำตาลสด น้ำตาลโตนด จาวตาล หัวตาล ถูกใช้ในการปรุงบำเรอเป็นอาหารได้ วิจิตรวิเศษ สรรพคุณทางยา แก้กระหาย แก้ไข้ละลายเสมหะ บรรเทาอาการไอ
ลูกตาลหรือลอนตาลอ่อน กินสดหอมรสเย็นอร่อย จะเอาไปลอยแก้วหรือแกงบวด ก็เป็นการถนอมเก็บกินไว้หลายมื้อ หัวตาลอ่อน ปอกเปลือกลูกตาลฝานบางตรงส่วนหัว รสฝาดมันออก หวาน เอามาแกงคั่ว หรือต้มปลาร้า อร่อยเด็ดดวง
น้ำตาลสด น้ำหวานจากดอกหรือจั่น ดื่มเย็นๆ สร้างความสดชื่น บำรุงร่างกาย เก็บเกี่ยวได้มากเอาไปทำน้ำตาลโตนด เอาไปทำของหวานของคาว หวานอย่างปกติธรรมชาติไม่มีเครื่องเคมีปะปน
ลูกตาลแก่ เเกะเปลือกให้เห็นเยื่อสีเหลืองด้านใน นำเอามายีขยำกับน้ำแล้วใช้ตะแกรงกรองให้ได้เนื้อตาลสุก นำมาห่อผ้าขาวบางมัด แขวนเกรอะให้น้ำหยดไว้ค่อนคืนจะได้เนื้อตาลหมักอย่างธรรมชาติ แล้วนำไปผสมกับแป้งข้าวเจ้า น้ำตาลโตนด กะทิ พักทิ้งไว้ให้แบคทีเรีย ธรรมชาติทำงานให้แป้งผสมขึ้นฟู จากนั้นใส่ห่อกระทงนึ่งฟูหอม รสชาติดีมีเอกลักษณ์ เป็นขนมในพิธีมงคล และทำสืบต่อกระจายหลายพื้นที่ประเทศ
อีกด้านที่ราบสูงอีสาน อุบลราชธานี เมืองดอกบัว แม่น้ำชีและแม่น้ำมูลไหลผ่าน อีกด้านติดฝั่งโขง ข้าวปลาอาหารอุดมสมบูรณ์ อาหารไทย อีสาน ผสมผสานไทยญวน ปากหม้อ ก๋วยจั๊บ ขนมปังยัดไส้อยู่รวมกัน แซ่บอีหลีดีอร่อย หลากหลายที่รวมกันอย่างรื่นเริง
ตาลโตนดในแดนดินอุบล ลูกสดเอามากินแทนขนมสดชื่น น้ำตาลสดแช่เย็นชื่นใจ ลูกตาลแก่ร่วง ลักษณะไม่นิ่มมาก มีการนำมาใช้ทำขนมที่เรียกว่า วุ้นลูกตาลน้ำกะทิสด ของหวานโบราณพื้นบ้าน โดยการนำลูกตาลมาปอกเปลือกสีดำ ออกแล้วนำมายีกับน้ำ ให้เนื้อตาลละลายออกมาจากเยื่อใยตาลนั้น แล้วจึงนำปูนกินหมากลงผสมในสัดส่วน ลูกตาลลูกพอดี กับ ปูนหนึ่งช้อนชา ลงผสมกัน จากนั้นนำไปกรองด้วยผ้าขาวบาง ใส่ชามอ่างทิ้งไว้จนจับตัวเป็นก้อนวุ้น ตัววุ้นจะมีรสขมเป็นเฉพาะตัว หอมตาลออกเปรี้ยวตอนปลาย ทานกับกะทิสดเจือน้ำตาลโตนดพอดับความขม แช่เย็นกินเย็นดีเย็นใจ
หรืออาจใช้วิธีวิถีใหม่โดยการนำเอาน้ำเนื้อตาลที่ยีได้นำมาต้มผสมกับผงวุ้น พอเป็นตัวแล้วผสมทานอย่างเดียวกันก็ไม่มีใครผิด
ของหวานบ้านนอกบ้านนา น่าเก็บรักษาและช่วยกันพัฒนาต่อยอดต่อก้าน กับความใหม่ความเก่าที่ยังต้องพึ่งพาควบคู่กันไปเพื่อเป็นองค์ความรู้หลักของดินแดนนี้ เพราะอาหารเป็นสะพานเชื่อมต่อดินแดนความเป็นมนุษย์ได้อย่างไม่รู้จบ
ภาพถ่าย: สำรับสำหรับไทย