แกงไข่ผำ น้ำพริกซอกไข่ สังขยาชาวนา และเมนูจากสุโขทัยที่มากไปกว่าก๋วยเตี๋ยว

“สุโขทัย” พอได้ข่าวว่าจะได้ไปทำงานที่สุโขทัย ผมยังนึกไม่ออกว่าจะได้ไปทำอะไรบ้าง นอกจากการได้ไปเยี่ยมชมเมืองเก่า และไม่รู้เลยว่าอาหารที่สุโขทัยจะเป็นประมาณไหน เพราะรู้จักแต่ก๋วยเตี๋ยวสุโขทัยเท่านั้นเอง

ครั้งนี้ผมได้ไปทำงานร่วมกับทีมงานของ อพท. และ Perfectlink ในโครงการ Brain Bank Creative Tourism เพื่อเสาะหาอัตลักษณ์ความเป็นสุโขทัยที่ผสมกลมกลืนกับปัจจุบันได้อย่างไม่น่าเบื่อและน่าสนใจมากขึ้น

เริ่มกันที่เมืองศรีสัชนาลัย แต่ก่อนเป็นเมืองใหญ่รองจากเมืองเก่าสุโขทัย หากได้ไปเยี่ยมชมโบราณสถานจะเห็นว่าสภาพค่อนข้างสมบูรณ์ เพราะไม่ได้ถูกทำลายด้วยสงคราม แต่เกิดจากการย้ายถิ่นฐานมากกว่า ที่ศรีสัชนาลัยผมได้ไปเยี่ยมชมผ้าที่ สุนทรีผ้าไทย เป็นกลุ่มวิสาหกิจชุมชนอีกแห่งที่รักษาลายผ้าพื้นเมืองแบบชาวไทยพวน ชาวไทยพวนที่อยู่ที่นี่ มีภาษาเฉพาะถิ่น มีอาหารเฉพาะถิ่น ซึ่งในครั้งนี้ผมพลาดอดลิ้มรสอาหารไทยพวน เนื่องจากที่บ้านสุนทรียังปรับปรุงไม่เรียบร้อย ซึ่งสัญญากับตัวเองว่าจะต้องมาลองและศึกษาอาหารไทยพวนที่นี่อีกแน่นอน

แต่ถ้ามาในเมืองสุโขทัยแถบเมืองเก่า อาหารจะมีความผสมผสานอาหารเหนือและอาหารภาคกลาง ซึ่งก็ไม่แปลกใจเท่าไหร่ เพราะเมื่อพูดถึงจังหวัดสุโขทัยและถามว่าสุโขทัยอยู่ภาคไหน บางคนตอบภาคเหนือตอนล่าง บางคนก็ตอบภาคกลางตอนบน ซึ่งในความเป็นจริงก็เป็นเช่นนั้น แล้วแต่การแบ่งเขตตามสภาพภูมิประเทศ หรือภูมิอากาศนั่นเอง

ซึ่งในครั้งนี้ ผมได้ไปทานอาหารเที่ยงที่จัดสำรับในวัดตระพังทอง ในสำรับมี แกงไข่ผำ ที่ใช้กะทิ เครื่องสมุนไพร ต้มกับผำ และปลาแห้ง รสชาติอร่อยเหมือนน้ำพริกข้นๆ สีเขียว เวลาเคี้ยวจะมีรสสัมผัสกรุบๆ ส่วน แกงบวนขนุนอ่อน เป็นอารมณ์ต้มข่าใส่ขนุนอ่อน ยำหัวปลี ก็เอาสามชั้นไปผัดกับเครื่องแกงโขลกหยาบและหัวปลี จะเรียกว่าผัดก็ไม่ผิดเพี้ยน ส่วน น้ำพริกปลาย่าง ก็อร่อยจิ้มแนมกับ เพกาเผา ไข่เป็ดมะตูม ผักลวกนานาชนิด ขนมเป็น ข้าวเหนียวสังขยาชาวนา คือคล้ายๆ ข้าวเหนียวมูนกะทิหน้ากระฉีก เป็นเมนูพื้นถิ่นที่ผสมผสานวัตถุดิบพื้นถิ่นกับอัตลักษณ์พื้นถิ่นแบบภาคกลาง ที่มีการใช้กะทิ และการทำพริกแกงแบบโขลกและแบบผัด

ส่วนอีกวันก็ได้กินอาหารที่ชุมชนบ้านนาต้นจั่น เป็นชุมชนที่ทำโฮมสเตย์ มีที่พักอย่างดีน่ารัก อาหารอร่อย วันนี้ชุมชนจัดสำรับ มี ลาบคั่ว ในใจก็คิดว่าได้กินลาบเมืองที่สุโขทัยจะเป็นยังไงน้อ ชาวสุโขทัยไม่ได้ใช้พริกลาบแบบชาวเหนือ แต่เป็นพริกแกงผัดกับหมูสับเครื่องใน มีน้ำพริกแปลกๆ ที่ไม่เคยกิน ชื่อน่ารักๆ ว่า น้ำพริกซอกไข่ (ซอกแปลว่าบด) รสอร่อยจัดจ้าน กินคู่กับผักลวก ผักสดสารพัดเลย แถม ผัดหน่อไม้ ที่อร่อยจริงจัง แถวๆ บ้านนาต้นจั่น อยู่ติดกับภูเขา และป่าชุมชน มีผลไม้มากมาย เช่น ลองกอง ทุเรียน เงาะ และอีกมากมายที่สามารถขึ้นและปลูกได้ในพื้นที่ ที่นี่ยังมี ข้าวเปิ๊บ เหมือนข้าวเกรียบปากหม้อใส่ไส้ผัดไทย ราดน้ำซุปกินแทนก๋วยเตี๋ยว บางทีหน้าตาเหมือนเย็นตาโฟก็มี ที่นี่ร้านข้าวเปิ๊บเจ้าดังต้องไปร้าน ข้าวเปิ๊บยายเครื่อง ถือว่าดี ถือว่าเด็ด ควรมาแวะชิมกันนะครับ

แวะชิมกาแฟ ฟังเรื่องสารพัดผ้าที่บ้านมะขวิด เป็นร้านกาแฟ และโฮมสเตย์เล็กๆ มีเสิร์ฟอาหารจากชุมชนแท้ๆ กาแฟอร่อย พี่เจ้าของเป็นกูรูด้านผ้าโบราณ ทั้งย่าม ทั้งสะดอและผ้าพื้นเมืองดีๆ จากทั่วประเทศก็มีให้เห็นกันที่นี่ นับเป็นความสนุกทางวัฒนธรรม ที่ได้เห็นผ่านการเดินทางย้ายถิ่นฐาน เมื่อมีการผสานกับวัฒนธรรมถิ่นก็มีการเปลี่ยนไปตามความเหมาะสม นั่งกินไป นั่งนึกตามไปถึงเหตุผล มันก็สนุกดีจริงๆ

และคราวหน้า ผมจะไม่พลาดอาหารไทยพวนที่ศรีสัชนาลัยแน่นอนครับ

ภาพถ่าย: เชฟแบล็ค