หวานอมเปรี้ยว เคี้ยวกรอบ ฉ่ำน้ำ กลิ่นหอมบางๆ ชวนชื่นใจ
เราเชื่อว่าไม่ว่าใครก็ตามต่างหลงรักองค์ประกอบเหล่านี้ในแอปเปิ้ล เช่นเดียวกับชาวสวนแอปเปิ้ลที่เมืองชีหวิก (Kivik) ในแคว้นสโคเนอ (Skåne) ทางตอนใต้ของสวีเดน ที่ต่างใส่ใจสร้างผลผลิตเปี่ยมคุณค่า เพื่อป้อนแอปเปิ้ลไปยังทุกครัวเรือนของชาวสวีเดนทั่วประเทศ
แอปเปิ้ลสวีเดน ความหวานอมเปรี้ยวที่ชนะใจคนทั้งประเทศ
ก่อนหน้านี้สวีเดนต้องนำเข้าแอปเปิ้ลจากต่างชาติ จนกระทั่งเมื่อมีแคมเปญสนับสนุนให้เพาะพันธุ์ท้องถิ่น แอปเปิ้ลที่ปลูกและโตในสวีเดนจึงกลายเป็นความภาคภูมิใจของชาวสวีเดนในชนิดที่ว่า ไม่ว่าครั้งใดก็ตามที่เราไปซูเปอร์มาร์เก็ตหรือตลาดนัดต่างๆ แอปเปิ้ลสดหรือผลผลิตแปรรูปจากแอปเปิ้ลสวีเดนจะถูกเขียนขึ้นป้ายโตๆ เสมอว่า Svenska äpplen หมายถึงแอปเปิ้ลที่ปลูกในสวีเดน เป็นการกวักมือกลายๆ ให้ทุกคนได้ลิ้มชิมความสดจากท้องถิ่นที่ผลิตด้วยความพิถีพิถัน
แม้แอปเปิ้ลสวีเดนจะลูกเล็กกว่าแอปเปิ้ลยุโรปสัญชาติอื่น ขนาดพอเหมาะพอโอบในหนึ่งอุ้งมือ แต่กลิ่นหอมอ่อนๆ เกินห้ามใจ และรสชาติอันสมดุลระหว่างความอมเปรี้ยวอมหวาน ในขณะที่แอปเปิ้ลจากชาติอื่นจะออกอมเปรี้ยวมากกว่า ทำให้แอปเปิ้ลสวีเดนเต็งหนึ่งเสมอไม่ว่าจะกินสดหรือนำไปทำขนมตามตำรับชาวสวีเดน
65% ของแอปเปิ้ลสวีเดนที่ส่งไปทั่วประเทศมาจากทางใต้ เพราะภูมิภาคแถบนี้มีอากาศอบอุ่นที่ยาวนานกว่า ส่งผลให้แอปเปิ้ลมีเวลาบ่มรสหวานจากแสงอาทิตย์มากกว่า ส่วนกลางคืนในช่วงฤดูหนาวคือเวลาให้แอปเปิ้ลได้พักหายใจหายคอ ฤดูหนาวช่วยชะลอการโตของแอปเปิ้ล เป็นช่วงเวลาที่ค่อยๆ บ่มให้แอปเปิ้ลกลายเป็นผลผลิตเต่งตึงพร้อมเก็บจากต้นในช่วงฤดูใบไม้ร่วงตั้งแต่สิงหาคมถึงตุลาคมในที่สุด คริสติน่า เลวินสัน ทายาทรุ่นที่สี่ของฟาร์ม Kiviks Musteri ได้ยืนยันอีกเสียงว่า ทวดของเธอเลือกสร้างสวนแอปเปิ้ลในที่ดินแถบตอนใต้นี้ เพราะทวดเห็นแอปเปิ้ลป่าออกผลได้อย่างสวยงามตามธรรมชาติ นอกจากนั้นอุณหภูมิและลักษณะดินแถบนี้ที่เป็นดินทรายอ่อนๆ ก็ยังเป็นปัจจัยชั้นดีที่จะทำให้ได้ผลผลิตชั้นดีด้วย
ทุกวันนี้ แอปเปิ้ลทั่วโลกมีอยู่ประมาณ 7,000 สายพันธุ์ ซึ่งในสวีเดนสามารถเพาะได้ถึง 1,200 สายพันธุ์! สองพันธุ์เด่นที่มีต้นกำเนิดแท้ๆ จากสวีเดนคือ สายพันธุ์ Alice รสอมเปรี้ยวอ่อนๆ เนื้อแน่นตึง และสายพันธุ์ Aroma กลิ่นหอมชัดเจนตามชื่อ เนื้อสีเหลืองอ่อน เหมาะสำหรับนำไปทำอาหารและคั้นเป็นน้ำแอปเปิ้ล นอกจากนี้ยังมีพันธุ์ผสมที่นับมาปรับปรุงพันธุ์ต่อ เช่น พันธุ์ Belle De Boskoop จากฮอลแลนด์ที่ทนทานต่อโรคได้ดี หรือพันธุ์ Rubinola จากสาธารณรัฐเช็ก ผลกลม สีเหลืองอมแดง เนื้อกรอบ อุดมวิตามินซีที่สุดเมื่อเทียบกับสายพันธุ์อื่น
ส่วนกระแสความต้องการพืชผักออร์แกนิกที่เพิ่มขึ้น บวกกับนโยบายเกษตรกรรมของสวีเดนที่สนับสนุนการผลิตสินค้าออร์แกนิกจนสัดส่วนฟาร์มแบบออร์แกนิกในสวีเดนเพิ่มขึ้นอย่างก้าวกระโดดจาก 7% ในปี 2005 เป็น 30% เมื่อปี 2010 และมีแนวโน้มว่าจะมีอัตราเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง ทำให้ชาวสวนแอปเปิ้ลหลายแห่งหันมาพัฒนาพันธุ์และวิธีการปลูกที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมขึ้นเช่นกัน หลายพันธุ์จากหลายสวนที่การันตีการปลูกแบบออร์แกนิกแล้ว ได้แก่ Aroma Rubinola และ Ingrid-Marie แม้เมื่อเทียบกันแล้ว แอปเปิ้ลออร์แกนิกจะยังมีสัดส่วนน้อยกว่าแอปเปิ้ลที่ปลูกตามระบบทั่วไป แต่ก็มีมาตรฐานรับรองเพื่อการันตีคุณภาพอย่างชัดเจน
แอปเปิ้ลที่โตมาจากสวนออร์แกนิกจะถูกแปะตรา KRAV ซึ่งการันตีว่ามาจากฟาร์มที่แอปเปิ้ลโตตามธรรมชาติ ควบคุมการใช้ปุ๋ย ไร้ยาฆ่าแมลงแบบเคมี และทนทานโรค สวนเหล่านี้จะถูกตรวจสอบอย่างเข้มงวด เพื่อเพิ่มความสบายใจให้แก่ผู้บริโภคอย่างแท้จริง
ชีวิตชาวสวนแอปเปิ้ล
ชาวสวนแอปเปิ้ลที่นี่ถือคติว่าต้อง ‘อยู่ใกล้ต้นแอปเปิ้ล’ หมายถึง ต้องใส่ใจและขยันขันแข็งดูแลสวนแอปเปิ้ลเป็นชีวิตจิตใจ พร้อมบำรุง ดูแล ควบคุม และรดน้ำทุกเมื่อ ช่วงเวลาบำรุงดูแลคือตั้งแต่เดือนธันวาคมจนถึงเมษายน ในช่วงนี้ชาวสวนแอปเปิ้ลจะต้องหมั่นเล็มกิ่ง เพื่อกระตุ้นให้แอปเปิ้ลออกผล ชาวสวนแอปเปิ้ลที่นี่ยังมีเทคนิคเล็มกิ่งที่น่ารักว่า ความห่างของแต่ละกิ่งจะต้องมากพอให้หมวกเหวี่ยงลงไปในแต่ละกิ่งได้
แล้วเมื่อกลางฤดูร้อนมาถึง ผลแอปเปิ้ลจะเริ่มโผล่หน้ามาให้ชื่นใจ หน้าที่ลำดับต่อไปคือ ชาวสวนต้องคาดการณ์ว่าลูกไหนจะโตได้ผลสวย แล้วตัดผลอื่นๆ ที่มีโอกาสแคระแกร็นออก เพราะผลแอปเปิ้ลที่โตเต็มที่จะมีขนาดกว้างถึง 50-80 มิลลิเมตร หากมีจำนวนมากเกินไปต่อหนึ่งกิ่งจะทำให้กิ่งหักลงมาได้ การคัดผลที่ไม่จำเป็นออกยังถือเป็นการเพิ่มพื้นที่ให้แอปเปิ้ลแต่ละลูกได้โตอย่างเต็มที่ด้วย
ช่วงเวลาเก็บเกี่ยวแอปเปิ้ลคือในฤดูใบไม้ร่วง เทคนิคการเก็บที่ชาวสวนแนะนำมาคือ เอาอุ้งมือไปรองใต้ผลแอปเปิ้ล แล้วบิดข้อมือเพียงครึ่งทางไปยังซ้ายหรือขวาตามถนัด ห้ามออกแรงทึ้งหรือดึง และพยายามให้ขั้วแอปเปิ้ลยังติดอยู่กับผล เพราะหากขั้วหลุด อาจส่งผลให้แมลงเข้าไปชอนไชหรือขึ้นราได้
ชีวิตหลังจากต้น
เนื่องจากแอปเปิ้ลออกผลให้ได้เก็บเกี่ยวเพียงฤดูเดียว หลังแอปเปิ้ลลาจากกิ่งก้าน ทางเลือกนอกจากกินผลสด คือการแปรรูปไปเป็นผลผลิตรูปแบบอื่น ยอดนิยมที่สุดคือ น้ำแอปเปิ้ลที่การันตีว่าคั้นสดจากแอปเปิ้ลที่เก็บเกี่ยวได้ในปีนั้นๆ ไม่ใช้แอปเปิ้ลที่ค้างเก็บไว้จากปีก่อนๆ รองลงมาคือนำไปหมักเป็นไซเดอร์ที่ความซ่า หวาน เปรี้ยวเป็นของคู่กันเสมอในหลายโอกาสบนโต๊ะอาหารของชาวสวีเดน นอกจากนั้นยังมีผลผลิตอื่นๆ ที่กำลังเพิ่มความนิยมไปตามๆ กัน ไม่ว่าจะเป็นแอปเปิ้ลบด เยลลี่แอปเปิ้ล แอปเปิ้ลชัตนีย์ แอปเปิ้ลซัลซ่า หรือแอปเปิ้ลมาร์มาเลดที่พร้อมให้ทุกบ้านมีแอปเปิ้ลคู่มื้ออาหารตลอดทั้งปี
อนาคตของแอปเปิ้ล
รูปแบบสวนแอปเปิ้ลในสวีเดนทุกวันนี้ปรับแปลงไปจากสวนรุ่นแรกๆ ในหลากหลายทาง เช่น แต่เดิมต้นแอปเปิ้ลกินพื้นที่ปลูกมาก เพราะแตกกิ่งก้านได้กว้างขวาง ชาวสวนจึงปรับทรงพุ่มแอปเปิ้ลให้เพรียวลงและปลูกเป็นแนว เพื่อเพิ่มจำนวนต้นต่อพื้นที่ แต่บางสวนก็ยังอนุรักษ์การปลูกแบบดั้งเดิมไว้ เพื่อให้คนรุ่นเก่าเข้ามาเรียนรู้
ส่วนงานดูแลและเก็บเกี่ยวแอปเปิ้ลที่ทั้งกินเวลาและกำลังแรงมากนั้น หลายสวนก็เปิดโอกาสให้ชาวสวนอายุน้อยเข้ามาช่วยงาน เพื่อกระตุ้นความสนใจที่จะสืบต่ออนาคตสวนแอปเปิ้ล เพื่อให้แอปเปิ้ลที่กลายเป็นสัญลักษณ์ของเมืองได้อยู่คู่กันต่อไปอย่างยั่งยืน
นอกจากนี้ การส่งผลผลิตต่อไปยังคนทั้งประเทศได้ แน่นอนว่าต้องมีระบบเครือข่ายที่แข็งแรง ชาวสวนจากฟาร์มแอปเปิ้ลทั้งหมดราว 300 แห่งในสวีเดนจึงร่วมมือร่วมใจกันอย่างเหนียวแน่น มีการจัดประกวดผู้เชี่ยวชาญทางด้านแอปเปิ้ลทุกปี คิดค้นเทคนิคบำรุงพันธุ์ เพราะแต่ละพันธุ์ให้รสชาติและเหมาะจะนำไปแปรรูปต่างกัน
ยิ่งไปกว่านั้นทุกปลายเดือนกันยายนของทุกปี ชีหวิกยังจัดเทศกาลตลาดแอปเปิ้ล Äppelmarknaden ที่จะคึกคักไปด้วยแอปเปิ้ลทั้งงานศิลปะและอาหาร เปิดโอกาสให้คนนอกเข้ามาเก็บแอปเปิ้ล ชิมผลผลิตสดๆ จากสวน ซื้อกลับบ้าน ร่วมสนุกกับการชิมไซเดอร์และทำเมนูของหวานจากแอปเปิ้ล โดยเฉพาะเค้กแอปเปิ้ลแบบสวีเดนที่ถือเป็นหนึ่งในของหวานประจำชาติ โดดเด่นด้วยรสแอปเปิ้ลที่นำไปเคล้ากับอบเชยและน้ำตาลก่อนอบ มักเสิร์ฟคู่กับวิปครีมหรือซอสวานิลลา ที่ทั้งหมดนี้ชวนให้หลับตาพริ้มไปกับเนื้อเค้กอุ่นละมุน หอมเครื่องเทศ และหวานเปรี้ยวลงตัวจากแอปเปิ้ลเป็นที่สุด
ข้อมูลอ้างอิง:
สวนแอปเปิ้ล Kivik Musteri
www.fao.org
https://pub.epsilon.slu.se
ภาพถ่าย: ณวรา หิรัญกาญจน์