การระบาดของโควิด-19 ที่เกิดขึ้นทั่วโลกในเวลานี้ ทำให้เราเห็นเทรนด์การใช้ชีวิตของผู้คนมากมาย ไม่ว่าจะเป็นการดูแลสุขอนามัยอย่างเข้มข้น การสร้างระยะห่างทางสังคมเพื่อป้องกันการเสี่ยงติดไวรัสจากภายนอก รวมไปถึงการค้นหาวิถีการกินดีที่จะช่วยป้องกันไวรัสจากภายใน  

Tastewise บริษัทสตาร์ทอัพด้านอาหารที่ศึกษาพฤติกรรมผู้บริโภคเป็นประจำ ได้สำรวจเทรนด์การค้นหาบนโปรแกรมออนไลน์ของคนทั่วโลกในช่วงการระบาดของโควิด-19 พบว่าการค้นหาข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับฟังก์ชั่นนัลฟู้ด (Functional Food) ที่ช่วยเสริมสร้างระบบภูมิคุ้มกันในร่างกายให้แข็งแรง เพิ่มขึ้นจากช่วงเวลาปกติถึง 66% 

โดยเฉพาะอาหารหมักดองอย่างคอมบูชาที่ถูกค้นหามากขึ้น 73% ผู้คนทั่วโลกต่างก็หันมาเลี้ยงสโกบี้ (scoby) เพื่อหมักคอมบูชาไว้ดื่มเอง ซึ่ง Tastewise บอกว่าสาเหตุที่ทำให้เทรนด์ของอาหารหมักดองเติบโตขึ้นอย่างก้าวกระโดดในช่วงการระบาดของโควิด-19 เพราะมีผลงานวิจัยมากมายที่ออกมายืนยันว่าระบบภูมิคุ้มกันในร่างกายของเราจะทำงานได้ดี ก็ต่อเมื่อลำไส้ของเราสุขภาพดีเช่นกัน

ระบบภูมิคุ้มกันที่ดี มีลำไส้เป็นส่วนสำคัญ

อาหารหมักดองกลายเป็นอาหารสุขภาพดีที่มาแรงสุดๆ โดยเฉพาะในชาวตะวันตก หลังจากมีการศึกษาที่พบว่าถ้าลำไส้ของเราเฮลท์ตี้ สุขภาพโดยรวมในร่างกายก็จะดีขึ้นด้วย ทำให้สุขภาพลำไส้ (Gut Health) กลายเป็นเทรนด์ใหญ่ของแวดวงสุขภาพระดับโลก อาหารหมักดองจึงเป็นที่จับตามองเพราะเป็นอาหารที่เต็มไปด้วยจุลินทรีย์ดีที่จะช่วยให้ลำไส้ของเราทำงานอย่างสมบูรณ์ได้ยิ่งขึ้น

การรักษาสุขภาพของลำไส้ให้แข็งแรงเป็นเรื่องสำคัญเพราะว่าลำไส้นั้นมีความเกี่ยวข้องกับระบบการทำงานต่างๆ ทั้งระบบย่อยอาหาร ระบบประสาท ระบบขับถ่าย แต่หลายคนอาจจะไม่รู้ว่าลำไส้ยังมีความสัมพันธ์กับระบบภูมิคุ้มกันในร่างกายของเราด้วย

เนื่องจากลำไส้เป็นที่อยู่ของเซลล์เม็ดเลือดขาวมากกว่า 70% ของเซลล์ทั้งหมดในร่างกาย สุขภาพลำไส้จึงมีความสำคัญในการกระตุ้นภูมิคุ้มกันของเราเพื่อต่อสู้กับโรค

ซึ่งลำไส้จะสุขภาพดีหรือแย่ขึ้นอยู่กับความสมดุลของกลุ่มจุลินทรีย์ที่อาศัยอยู่ในลำไส้ของเรา ซึ่งนักวิทยาศาสตร์คาดการณ์ไว้ว่าในระบบทางเดินอาหารของคนเรามีจุลินทรีย์อาศัยอยู่มากกว่า 5,000 สายพันธุ์ โดยมีทั้งจุลินทรีย์ที่ดีและไม่ดีต่อร่างกาย ซึ่งจุลินทรีย์เหล่านี้เป็นเหมือนทีมงานที่ช่วยย่อยอาหาร ดึงสารอาหาร และพลังงานออกมาให้แก่เราเพื่อแลกกับที่อยู่อาศัย 

จุลินทรีย์ที่ดีจะช่วยย่อยสารอาหารในลำไส้ ทำให้ร่างกายดูดซึมวิตามินและเกลือแร่จากอาหารไปใช้ได้ง่าย และยังเป็นเสมือนอัศวินผู้พิทักษ์ลำไส้ สร้างกรดไขมันที่มีส่วนช่วยป้องกันไม่ให้เนื้อเยื่อของลำไส้กลายเป็นมะเร็ง และช่วยกระตุ้นการสร้างภูมิต้านทานของร่างกายได้ด้วย ในขณะที่จุลินทรีย์ชนิดไม่ดีส่วนใหญ่เป็นพวกที่สามารถหมักย่อยโปรตีนเพื่อใช้ในการเจริญเติบโตแล้วได้สารที่ทำให้เกิดกลิ่นเหม็นเน่า ปะปนมากับอุจจาระ ลมหายใจ และทางผิวหนัง กลายเป็นปัญหาสุขภาพตามมา 

การรักษาสุขภาพของลำไส้ให้แข็งแรงเราจำเป็นต้องรักษาจำนวนของจุลินทรีย์ที่ดีเอาไว้ หรือทานอาหารที่มีจุลินทรีย์ดีอย่าง ‘โปรไบโอติกส์’ (Probiotics) เข้าไปช่วยสร้างสมดุลให้กลุ่มจุลินทรีย์ในลำไส้เราทำงานได้ดี ส่งผลให้ระบบภูมิคุ้มกันของแข็งแรงขึ้น

บำรุงสุขภาพลำไส้ ด้วย 3 อาหารดีจุลินทรีย์เพียบ

โยเกิร์ต


โยเกิร์ตถือว่าเป็นหนึ่งในอาหารอุุดมจุลินทรีย์ที่เราคุ้นเคยกันดีตั้งแต่คำว่าโปรไบโอติกส์ยังไม่เป็นที่คุ้นหูของทุกๆ คนสักเท่าไหร่ ซึ่งโยเกิร์ตนั้นเป็นอาหารหมักดองประเภทหนึ่งที่เกิดจากการเอาน้ำนมจากสัตว์หรือพืชมาหมักด้วยแบคทีเรียกลุ่มที่ผลิตกรดแลกติก (Lactic Acid Bacteria : LAB) ซึ่งทำให้โยเกิร์ตมีลักษณะเฉพาะคือมีรสเปรี้ยว รวมทั้งทำให้โปรตีนในน้ำนมเสียสภาพและจับตัวตกตะกอนจนกลายเป็นเนื้อโยเกิร์ตข้นหนืดที่เรากินได้ กระบวนการหมักนี้ก็ทำให้เกิดโปรไบโอติกส์ที่แตกต่างกันไปตามสายพันธุ์ของแบคทีเรียที่แต่ละยี่ห้อเลือกใช้เช่นกัน

นอกจากจะมีจุลินทรีย์แล้ว โยเกิร์ตส่วนใหญ่ยังอุดมไปด้วยแคลเซียมที่เป็นประโยชน์ต่อร่างกาย แต่ก็ต้องพึงระวังปริมาณของน้ำตาลในโยเกิร์ต ที่ปรุงแต่งเพื่อเพิ่มรสชาติให้ถูกปากไปด้วย ฉะนั้นควรอ่านฉลากดูส่วนผสม โดยระวังทั้งปริมาณน้ำตาลและไขมันในโยเกิร์ตไว้ให้ดี

คอมบูชา


คอมบูชาหรือชาหมักถือว่าเป็นเครื่องดื่มเพื่อสุขภาพที่มีประวัติศาสตร์คู่ชาวจีนมานานหลายพันปี แต่ชาหมักชนิดนี้กำลังได้รับความนิยมเพิ่มมากขึ้นทุกๆ วัน เพราะกระบวนการหมักของคอมบูชานั้น ก่อให้เกิดโปรไบโอติกส์หลากหลายชนิด ซึ่งจะช่วยย่อย รักษาสมดุลในลำไส้ 

นอกจากนี้คอมบูชายังมีกรดน้ำส้มหรือกรดอะซิติกเป็นส่วนประกอบหลัก ซึ่งมีคุณสมบัติช่วยกำจัดเชื้อจุลินทรีย์ที่เป็นอันตรายต่อร่างกาย จึงมีงานวิจัยที่ศึกษาประสิทธิภาพของคอมบูชาในการต้านเชื้อแบคทีเรียแล้วพบว่าคอมบูชาที่หมักจากชาดำและชาเขียวอาจมีฤทธิ์ช่วยยับยั้งการติดเชื้อแบคทีเรีย มีการทดลองในกลุ่มย่อยพบว่าเด็กและผู้ใหญ่ที่ดื่มคอมบูชาเป็นประจำจะเป็นหวัดน้อยลงด้วย 

กิมจิ


ผักดองรสจัดจ้านจากเกาหลีอย่างกิมจินี้ นอกจากจะอร่อยหาซื้อง่ายยังอุดมไปด้วยคุณค่าทางสารอาหารที่ดีต่อสุขภาพ ทั้งจุลินทรีย์ในกลุ่มโปรไบโอติกส์อย่าง แลกโตบาซิลลัสกิมจิ (Lactobacillus kimchii) ที่ช่วยการทำงานของระบบย่อยอาหาร นอกจากนี้กินจิยังทำมาจากผักทั้งผักกาด หัวไชเท้า หรือแตงกวา ทำให้มีไฟเบอร์สูง และอุดมไปด้วยวิตามินเอ วิตามินบี 1 วิตามินซี แคลเซียม ธาตุเหล็ก สารเบต้าแคโรทีนอีกด้วย 

แต่ถึงอย่างนั้นการกินกิมจิก็ต้องระวังปริมาณของโซเดียมจากเกลือหรือน้ำปลาที่ใช้ในการปรุงรส ไม่ให้มากเกินไปจนเพิ่มความเสี่ยงให้เป็นโรคไม่ติดต่อได้ ในช่วงการระบาดของโควิด-19 ผู้คนทั่วโลกคนต้องกักตัวอยู่บ้านนี้ หลายๆ คนจึงเริ่มหันมาหมักกิมจิกินเอง เพราะนอกจากจะเป็ชกิจกรรมที่แก้เบื่อ เรายังสามารถควบคุมปริมาณของเกลือและเครื่องปรุงรสได้เองอีกด้วย

นอกจากโยเกิร์ต คอมบูชา และกิมจิ ก็ยังมีอาหารหมักดองอื่นๆ เช่น ผักกาดดอง ข้าวหมาก ถั่วเน่า แหนม ปลาส้ม ที่หาซื้อได้ง่ายในประเทศไทย แต่ควรจะเลือกซื้อจากเจ้าที่ไว้ใจได้ มีวิธีการหมักอย่างถูกต้อง ไม่ใช่สารอันตรายอย่างสารเร่งหมัก สารปนเปื้อน สารปรุงรส หรือสารกันบูด ซึ่งการกินอาหารที่มีโปรไบโอติกส์ให้ได้ผลดีควรกินอย่างสม่ำเสมอและต่อเนื่อง มีงานวิจัยที่บ่งชี้ว่า การรับประทานโปรไบโอติกส์เป็นประจำมีส่วนช่วยในการบรรเทาอาการภูมิแพ้ ลดอาการอักเสบ ช่วยต่อสู้กับแผลเรื้อรัง และยังสามารถช่วยลดคลอเรสเตอรอลได้อีกด้วย

แต่นอกจากจะเพิ่มจุลินทรีย์ดีให้ร่างกายแล้ว เราก็ต้องรักษาจุลินทรีย์ดีๆ เอาไว้ด้วยการกินอาหารที่หลายๆ ประเภท เพื่อเพิ่มความหลากหลายของกลุ่มจุลินทรีย์ในลำไส้ ควรจะหลีกเลี่ยงแอลกอฮอล์ คาเฟอีน และอาหารรสเผ็ดที่จะไปทำลายจุลินทรีย์ดี เพื่อรักษาสุขภาพของลำไส้และระบบภูมิคุ้มกันให้ดีในระยะยาว

ที่มาข้อมูล

www.israel21c.org/coronavirus-boosts-trend-toward-foods-that-boost-immunity-and-lower-stress
www.bbc.com/future/article/20200408-covid-19-can-boosting-your-immune-system-protect-you
www.bbc.com/thai/international-45709419
ngthai.com/animals/14661/the-story-of-microbiom